โควิดที่ระบาดหนักอยู่ในขณะนี้ คิดแบบปลง ๆ อย่างชาวพุทธ น่าจะเป็นวิบากกรรมหรือชะตากรรมบางอย่างที่ถูกกำหนดมาให้ชาวโลกต้องเผชิญร่วมกัน 

ที่เพชรบุรี เมื่อเร็ว ๆ นี้

มีการออกมาเรียกร้องของ ผู้ประกอบอาชีพเลี้ยง วัวลาน การละเล่นของ “ชาวนา” วัฒนธรรมของชาวเพชรที่หลังหน้านา จะนำวัวออกมาวิ่งแข่งกัน โดยการผูกหลักตรงกลาง มี “วัวคาน-วัวรอง-วัวนอก” วิ่ง จนกว่ารู้ผลแพ้ชนะ คือ วัวนอกวิ่งต่อไม่ไหว วัวนอกเบียดแซงวัวรอง หรือวัวคานเชือกหลุด เป็นต้น

ปัจจุบัน วัว ไม่ได้ใช้ในการทำนาอีกแล้ว แต่ “วัวลาน” ยังคงอยู่ และกลายเป็น “การพนัน” เกือบเต็มรูปแบบ ทั้งถูกมองจากสายตาคนภายนอกว่า เป็นการ ทรมานสัตว์

สัปดาห์ที่ผ่านมา ที่สำนักงานของนายสุชาติ อุสาหะ ส.ส.เพชรบุรี พรรคพลังประชารัฐ ประธานกรรมาธิการการศาสนา ศิลปะและวัฒนธรรม สภาผู้แทนราษฎร ได้มีผู้ประกอบอาชีพเลี้ยงวัวลานประมาณ 50 คนเดินทางไปร่วมหารือ พร้อมเรียกร้องให้นายสุชาติ ช่วยประสาน และช่วยเพื่อให้ผ่อนคลายมาตรการควบคุมและป้องกันการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19

“เนื่องจากตลอดระยะเวลา 2 ปีที่ผ่านมา กีฬาวัวลาน ถูกควบคุมและไม่อนุญาต ให้มีการวิ่งแข่งได้ รวมทั้งห้ามจัดสนามซ้อมวัวลานอีกด้วย ทำให้เวลา 2 ปีที่ผ่านมา ผู้ประกอบการเลี้ยงวัวลานประสบกับปัญหาราคาของวัวลานตกต่ำ เนื่องจากไม่สามารถซ้อมวัวลานและแข่งขันวัวลานได้”

นายเรืองโรจน์ นุชสิน หรือ สาโรจน์ บางเค็ม กล่าวว่า หลังจากทางจังหวัดมีมาตรการห้ามซ้อม ห้ามแข่งวัวลานตลอด 2 ปีที่ผ่านมา สร้างปัญหาให้กับชาววัวลานใน จ.เพชรบุรี อย่างหนัก เพราะการเล่นวัวลาน เป็นประเพณีดั้งเดิม ที่หลังเสร็จฤดูเก็บเกี่ยวในนาข้าว เกษตรกรจะนำวัวมาวิ่งซ้อมและแข่งขันกัน ทั้งประเภท วัวลาน วัวเทียมเกวียน ซึ่งทำให้เกิดอาชีพใหม่คือ การเลี้ยงวัวลาน

“วัวที่มีลักษณะดีและการวิ่งที่ดี มีแววที่จะสามารถซ้อมเอาไปแข่งขันได้ ก็จะมีราคาสูงขึ้นเป็นเงาตามตัว แต่เมื่อมีมาตรการป้องกันโควิด ทำให้ไม่สามารถนำวัวมาซ้อมวิ่ง หรือจัดการแข่งขันได้ ราคาวัวลานก็ตกต่ำลง โดยเฉพาะในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา ราคาวัวลานตกต่ำมาก”

ทั้งนี้ ชาววัวลาน ยืนยันว่า จากมาตรการผ่อนปรนที่ทางจังหวัดผ่อนปรนให้กับหลายอาชีพที่ผ่านมา ชาววัวลานเอง สามารถปฏิบัติได้เช่นกัน

สำหรับราคาวัวลาน คนเลี้ยงวัว หรือภาษาในวงการเรียกว่า “นักเลงวัว” จะเล็งหาซื้อวัวตั้งแต่ยังเป็นวัวหนุ่ม โดยสังเกตจากการซ้อมวิ่ง หากตัวไหนมีแวว เช่น รูปร่างดี วิ่งดี มีอนาคต จะมีการซื้อ-ขาย เพื่อนำวัวไปเลี้ยงและทำการฝึกซ้อมต่อ

จากวัวรุ่นหรือวัวหนุ่ม เดิมราคาตัวละไม่กี่พันบาท จะมีราคาสูงขึ้น เป็นหลายหมื่นถึงราคาเรือนแสน ยิ่งวัวตัวไหนมีประสบการณ์วิ่งแข่งชนะมา ราคาก็จะพุ่งมากจนถึงหลักล้านเลยก็มี

เปรียบเทียบกับเลี้ยงเป็นวัวทั่วไป ที่เรียกว่า วัวเนื้อ ซึ่งขายตามน้ำหนัก ราคาตัวละไม่กี่หมื่นบาท แต่การเลี้ยงวัวลาน หากครบองค์ประกอบที่สามารถนำไปแข่งขันได้ จะมีราคาสูงขึ้นไม่น้อยกว่า 5 เท่าตัว

อย่างไรก็ดี ปัจจุบัน สถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคไวรัสโคโรนา 2019 หรือโควิด-19 ทำให้ฝ่ายปกครองไม่ยอมออกใบอนุญาตในการจัดวิ่งวัวลาน มาร่วมสองปี รวมทั้งห้ามไม่ให้มีการซ้อมวัว

เนื่องจากทำให้มีการรวมตัวกันของ “ขาวัว” ที่มักอ้างว่ามาซ้อมวัวแต่ก็แอบเล่นได้เสียกันด้วย

ทำให้ทั้งการซ้อมวัวและแข่งวัวลานเงียบหายไป และทำให้ตลาดซื้อขายวัวลานเงียบเหงาไปด้วย

ซึ่งก็เป็นไปตามกลไกตลาด เมื่อ “นักลงทุน” หรือคนซื้อ ไม่เห็นวัวทำการซ้อม หรือสามารถดูลักษณะของวัวที่น่าสนใจเพื่อลงทุนซื้อมาฝึกซ้อมไว้แข่งขัน ทำให้ราคาวัวลาน ตกต่ำลงอย่างน่าใจหาย เพราะผู้ซื้อก็ไม่รู้จะลงทุนไปเพื่ออะไร

เพราะหากซื้อไปเลี้ยง แต่ไม่สามารถซ้อมได้ วัวที่เลี้ยงก็จะกลายเป็นวัวเนื้อที่เลี้ยงทั่วไป ทำให้ “เสียวัว” ที่มีลักษณะเป็นวัวลานไป

อีกทั้งอนาคตก็เรียกได้ว่า “ยังมืดมน” ยังไม่รู้ว่าการระบาดของโควิดจะอยู่ใน “ระดับปลอดภัย” สามารถรวมกลุ่มทำกิจกรรมกันได้อีกเมื่อไหร่ จึงไม่มีใครกล้าลงทุนซื้อวัวลานแต่วัยเยาว์มาเลี้ยงอีกต่อไป

เกษตรกรวัวลาน ถึงกับร้องโอดโอยว่า ปีนี้ ราคาวัวลานตกต่ำจนถึงขีดสุด และแทบไม่มีการซื้อขายกันเลย..

ยังไม่รวมกิจกรรม การละเล่น มหรสพอื่น ๆ ที่ตกอยู่ในชะตากรรมเดียวกัน

เอาเฉพาะจ.เพชรบุรี ที่ออกมารวมตัวเรียกร้อง อาทิ นักร้อง นักดนตรี แดนเซอร์ รำวงย้อนยุคฯ ที่เคยรับจ้างเล่นตามงานต่างๆ ต้องตกงานไปโดยปริยาย รวมตัวยื่นข้อเรียกร้องศูนย์ดำรงธรรมจังหวัดเพชรบุรีเพื่อเสนอต่อ ผู้ว่าราชการจังหวัด พิจารณาผ่อนผันเช่นกัน

มองในภาพรวม ประมวลทั้งข้อเท็จจริงและจินตนาการ “ไวรัสโคโรนา” ที่เพิ่งอุบัติมาได้ ไม่ถึง 2 ปี ได้สร้างผลกระทบ ความเสียหาย และการเปลี่ยนแปลง ได้ถึงเพียงนี้

แล้วหากเชื้อโรคนี้ยังอยู่กับเราต่อไปอีก หรือเราไม่สามารถกำจัดมันออกไปได้  

มนุษย์ที่ถูกเรียกเป็น “สัตว์สังคม” น่าจะถึงเวลาเปลี่ยนแปลงตัวเองแล้ว